Do rối loạn quá trình hình thành răng gây nên bất thường về cấu trúc của răng khu trú một răng hay toàn bộ, là những loạn sản khu trú thoái hoá một phần thân răng trong quá trình phát triển.
Nguyên nhân
- Bệnh mẹ mắc phải khi có thai như nhiễm trùng, nhiễm độc, rối loạn dinh dưỡng.
- Bệnh con khi ra đời: sang chấn lúc đỡ đẻ, nhiễm trùng, nhiễm độc, còi xương, suy dinh dưỡng, rối loạn nội tiết, nhiễm trùng tại chỗ: răng sữa bị viêm quanh cuống rò mủ kéo dài.
Biểu hiện:
- Tổn thương ở men: Trụ men hình thành không đều giữa tổ chức bình thường và bệnh có đường ranh giới rõ rệt là lớp hạt men.
- Ở ngà: có lớp ngà cầu, ổ khuyết hay có hốc.
1. Bất thường men răng
a. Thiểu sản men: Do sự hình thành men không đầy đủ Biểu hiện lâm sàng: Răng có lớp men mỏng, vùng men thiểu sản phân bố không đều tạo nên bề mặt gồ ghề hay có hố, rãnh. Tổn thương cả răng sữa và răng vĩnh viễn. Chỉ tổn thương ở men răng và ngà răng bình thường. Có 2 loại thiểu sản men
* Thiểu sản đơn giản:
- Thiểu sản hình chén: có những lõm nhỏ ở trên mặt ngoài răng, xếp thành lột hay nhiều hàng, đáy lõm màu nâu nhạt, các lõm sát nhau hay cách xa nhau.
- Thiểu sản hình rãnh: Các khía hay rãnh mặt ngoài, đường ngấm vôi kém chạy song song với nhau hay song song với rìa cắn.
- Thiểu sản hình đai rộng: một dải men vôi hoá kém màu vàng nhạt ở quanh thân răng, đáy gồ ghề hai bên hẹp lại chỉ ở mặt ngoài.
- Thiểu sản rìa cắn hay núm răng: Răng nanh núm bé lại hình nụ hoa, răng hàm hay núm răng bé lại hay mất đi một phần, tổn thương màu vàng nhạt dễ gây mòn răng, sâu răng sớm
- Hutchinson: răng cửa giữa hàm trên hình trứng, rìa cắn lõm vào.
Điều trị:
- Bôi NaF 75% 5 phút 1 tuần làm 3-4 lần, súc miệng NaF 0,2%
- Làm chụp
Tiên lượng: Men mòn nhanh dễ gãy làm thay đổi hình thể thân răng. Nếu lộ ngà thì sẽ gây ê buốt, kéo dài gây viêm tủy.
Phòng bệnh:
- Dự phòng ở thời kỳ có thai
- đối với trẻ em phải có chế độ dinh dưỡng tốt, tránh sang chấn.
b. Kém khoáng men răng
Quá trình tạo khung protein diễn ra bình thường nhưng quá trình khoáng hóa kém thể hiện ngấm calci kém hay men răng kém trưởng thành, gặp ở cả răng sữa và răng vĩnh viễn.
Biểu hiện lâm sàng: Răng mới mọc có kích thước và hình thể răng bình thường nhưng men răng mềm, giảm ngấm vôi ở men răng, mặt men không nhẵn bóng, gô ghề, có chỗ trắng, chỗ vàng hay nâu nhạt. Ngà răng được phủ bằng những mảnh men màu nâu không đều, dễ bị bong. Nếu lộ đến ngà gây ê buốt, răng dễ bị vỡ hay rạn.
2.Bất thường ngà răng
a, Thiểu sản ngà răng: Gồm thiểu sản ngà răng có liên quan tạo xương không hoàn thiện, thiểu sản ngà răng riêng lẻ, thiểu sản ngà răng trên bộ tộc người Nam Maryland
b, Loạn sản ngà răng: Do di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, do bệnh còi xương hay do môi trường.
Biểu hiện trên lâm sàng: Khác nhau, có trường hợp chân răng ngắn với buồng tủy bị thu hẹp có hình ảnh thấu quang vùng cuống, có trường hợp có chân răng bình thường, buồng tủy có nhiều sỏi.
Điều trị: Phòng ngừa sự vỡ men ngà, có thể làm chụp răng, nếu lộ tủy thì phải điều trị tủy.
3. Bất thường xương răng
- Thiểu sản xương răng ít gặp
- Quá sản xương răng có thể gặp ở một răng hay vài răng. Nguyên nhân do các bệnh toan thân hay do các yếu tố tại chỗ như biến chứng bệnh viêm quanh cuống gây tiêu xương răng ở vùng cuống nhưng bồi thêm xương răng ở vùng ngoại vi
